"To niemożliwe, ażeby w końcu nie stać się tym, za kogo inni cię mają"

Juliusz Cezar

 

Nasze osobiste doświadczenie mówi nam, że ludzie są różni. Od wieków
ta różnorodność z jednej strony nas fascynuje, z drugiej jest przyczyną frustracji. Próbujemy więc porządkować typy ludzkie, nazywamy je i przypisujemy określoną charakterystykę.

Poszukujemy dróg i sposobów poznawania siebie i docierania do innych. Astrologia, numerologia, psychologia czy grafologia - mniej lub bardziej zmierzają do znalezienia odpowiedzi na pytanie: jaki jest ten drugi człowiek i jak z nim postępować. Każdy z nas ma na swój tylko użytek stworzone teorie, które pozwalają mu przetrwać w gąszczu interakcji. A tak na marginesie, czy zastanawiałeś się kiedyś, ilu ludzi dziennie spotykasz? Dolicz jeszcze tych, z którymi masz styczność pośrednią (media). A teraz pomyśl o swoim praprzodku z ubiegłego wieku. Ilu ludzi spotykał w ciągu życia? Tylu, ilu ty w ciągu tygodnia? Nie pomylę się, jeśli powiem, że na temat każdego masz jakąś opinię. Zwykle oparta jest ona na znikomej ilości informacji, ale dla ciebie to jest właśnie prawda na temat tego człowieka. Na twój temat tez jest zapewne istnieje wiele prawd.

Ludzie są różni, dlatego umiejętność rozpoznawania różnic i dostosowania do nich swojego zachowania przydaje się każdemu. Pomaga handlowcom, menedżerom, członkom zespołów
i wszystkim, których praca i sukces współzależą od innych.

Koncepcja, którą proponujemy aby pomóc ci zrozumieć innych ma trzy najważniejsze atrybuty.

Po pierwsze wychodzi od zachowania. Nie koncentruje się na wewnętrznych charakterystykach, cechach czy predyspozycjach, nie analizuje myśli, intencji i emocji drugiej osoby. W codziennych kontaktach nie mamy do tego dostępu. Badania nad zachowaniami ludzi pokazują, że wnioski kształtują się na podstawie tego, co dana osoba robi i mówi. Inne aspekty indywidualnych osobowości, włączając w to ambicje, postawy, sympatie są niedostępne i nie mają znaczenia. Intencje należą do Ja prywatnego , to co robisz i mówisz - do Ja publicznego . Koncepcja stylów zachowania koncentruje się właśnie na Ja publicznym , czyli na tym robimy i mówimy i jak to robimy i mówimy.

Po drugie koncepcja ta jest przejrzysta. Wymiary różnic, na których jest oparta są łatwe
do obserwacji i łatwe do zapamiętania. Wystarczy uważnie obserwować partnera, jego zachowania werbalne i pozawerbalne, by usytuować go gdzieś na linii pomiędzy.

Po trzecie jest praktyczna. Daje konkretne wskazówki na temat tego jak efektywnie pracować
z każdym stylem. Koncepcja wykorzystuje dorobek wybitnych psychologów (spośród których wymienimy tylko te najsłynniejsze, a więc C.G Jung, W. Marston, McClelland, D, Merril, I. Briggs Myers, K. Briggs,) nie roszcząc jednocześnie pretensji do wyjaśnienia złożonego bogactwa człowieka, dlatego nie wahamy się jej propagować.

Co jest podstawą wyróżnienia czterech głównych stylów?

Pierwszym wymiarem jest nasz sposób oddziaływania na innych i wywierania na nich wpływu. Graficznie ilustruje to linia, na której wymiar ten rozciąga się od nastawienia na mówienie, wydawanie poleceń, stwierdzanie do pytania i słuchania. Innymi słowy dzieli ludzi na nadających, przejmujących inicjatywę, czyli preferujących zachowania ekspresywe oraz na słuchających, milczących, pytających, czyli preferujących zachowania receptywne. Ludzie ekspresywni mówią
i poruszają się szybciej, są głośniejsi i więcej mówią. Wykonują więcej gestów (w tym również tzw. gestów władzy), są bardziej dyrektywni i patrzą rozmówcy w oczy. Ludzie receptywni mniej mówią, więcej słuchają i odpowiadają na pytania. Tempo ich wypowiedzi jest wolniejsze i cichsze. Preferują niebezpośredni kontakt wzrokowy i stosują oszczędną gestykulację.

Drugi wymiar to wrażliwość, czyli tendencja do ujawniania i okazywania uczuć. Wymiar ten pozwala nam wyróżnić ludzi, którzy w zachowaniu bardziej zdają się kierować uczuciami
i ukierunkowani są na relacje oraz takich, dla których podstawą podejmowania decyzji jest logika
i koncentrują się na realizacji zadań i osiąganiu rezultatów. Osoby ukierunkowane na realizację zadań postrzegane są jako racjonalne, podejmujące decyzje w oparciu o logiczne przesłanki. Są zorientowane na osiągnięcie efektów. Wydają się mniej dbać o relacje z innymi i unikać osobistego emocjonalnego zaangażowania. Z kolei osoby określane jako wrażliwe emocjonalnie postrzegane są jako empatyczne, troszczące się o innych i relacje między ludźmi. Przy podejmowaniu decyzji kierują się emocjami, odczuciami, intuicją.

Nałożenie tych wymiarów pozwala wyróżnić cztery podstawowe style zachowania:

Styl Kierujący to osoby skoncentrowane na zadaniu i stosujące zachowania ekspresywne.

Styl Przyjazny charakteryzujący osoby zorientowane na ludzi i wybierające oddziaływanie receptywne.

Styl Analityczny opisujący ludzi ukierunkowanych na zadania i preferujących oddziaływanie receptywne.

Styl Energiczny do którego należą osoby stosujące zachowania ekspresywne i zorientowane
na ludzi.

Każdy styl ma swoje oczekiwania, preferencje, motywy, ulubiony sposób działania i podejmowania decyzji oraz stosunek do czasu. Efektywna współpraca z każdym z nich, niezależnie od kontekstu społecznego, wymaga spełnienia trzech warunków:

• Poznania i zrozumienia swojego naturalnego stylu zachowania oraz jego mocnych stron
  i słabszych punktów;
• Trafnego i szybkiego rozpoznawania stylu zachowania drugiego człowieka oraz rozumienia jego specyficznych oczekiwań;
• Umiejętności elastycznego dopasowywania się do potrzeb tego stylu.

Nie jest to najłatwiejsza i najwygodniejsza droga do sukcesu, ale z całą pewnością jedyna dostępna dla większości z nas. Jeśli jednak masz władzę nad innymi i jesteś w stanie sprawić, aby wszyscy dostosowali się do ciebie, tańcząc w rytm twojego walca, nie czytaj następnego odcinka, z którego mógłbyś dowiedzieć się czegoś więcej.

 

Joanna Bartyzel

07.02.2005